Afval Circulair

Kenniscentrum Circulaire Economie

Toetsing afval of grondstof

Bij productieprocessen komen naast het beoogde product ook vaak productieresiduen vrij, die mogelijk elders als grondstof kunnen worden ingezet. Ook afvalstoffen kunnen na een behandeling weer nuttig als grondstof worden toegepast.

De vraag hierbij is vaak:

Is het een afvalstof of niet?

Bent u van plan om een productieresidu of een behandelde afvalstof als grondstof op de markt te brengen? Dan is het voor u van belang om vooraf vast te stellen of er volgens het beleid wel of geen sprake (meer) is van een afvalstof.

Dit is onder meer van belang als u het materiaal wilt:

  • afgeven aan een ander
  • (laten) vervoeren binnen Nederland
  • importeren of exporteren of
  • overnemen van een ander om het zelf te gebruiken.

Wie bepaalt of het om een afvalstof gaat?

Als producent van het beoogde bijproduct of einde-afvalstof moet u in eerste instantie zelf een beoordeling van de status van uw materiaal uitvoeren.
Hierbij moet u rekening houden met wetgeving en relevante jurisprudentie, zie hiervoor onze andere pagina’s:

Afval of niet
Kaderrichtlijn
Jurisprudentie

Nadat u zelf tot een oordeel bent gekomen, is het vervolgens aan het bevoegd gezag om te beoordelen of het in uw geval inderdaad om een afvalstof gaat of niet. En of de afvalwetgeving van toepassing is.

Wilt u materiaal importeren?

U moet dan eerst de buitenlandse autoriteit om een uitspraak vragen.

Als u materiaal wilt invoeren dat in het buitenland is geproduceerd, dan moet de eerste beoordeling van de status van het materiaal in dat andere land gebeuren.
Wanneer deze buitenlandse autoriteit bepaalt dat het om een afvalstof gaat, dan zal Nederland zich daar voor de voorwaarden voor import bij aansluiten. Het moet dan dus als afvalstof geïmporteerd worden. Dan gelden de procedures van EVOA.

Geeft de buitenlandse autoriteit het materiaal de status van niet-afvalstof of bijproduct?
Dan kunt u beoordelen of het materiaal ook in Nederland een niet-afvalstof of bijproduct kan zijn.

Hulpmiddel webtoets ‘Afval of Grondstof’

Om u bij de beoordeling behulpzaam te zijn heeft Rijkswaterstaat een hulpmiddel ontwikkeld (in internationaal verband): de Webtoets ‘Afval of Grondstof’. Het gebruik van deze webtoets leidt tot een antwoord op de vraag of het materiaal dat u op de markt wil brengen afvalstof is of niet.

Inhoudelijke en praktische informatie over de Webtoets staat op onze pagina Webtoets ‘Afval of Grondstof’.

Handreikingen

Handreikingen zijn bedoeld om meer duidelijkheid te geven over de vraag of materialen een afvalstof of product zijn. Een handreiking geeft concrete handvatten voor deze beoordeling en legt uit hoe de afvalwet- en regelgeving toegepast moet worden voor een specifiek materiaal. Zo kan een handreiking worden geraadpleegd door zowel bedrijven als het bevoegd gezag. Bijvoorbeeld bij een aanvraag om omgevingsvergunning, in de uitoefening van de toezichtstaak of het doorlopen van een m.e.r.-beoordelingsprocedure.

Een handreiking is geen juridisch bindend instrument, maar is een hulpmiddel voor bedrijven en bevoegd gezag. Zo heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State bij het bepalen van de bijproductstatus van biomassa aansluiting gezocht bij de handreiking onbehandeld hout.

Er bestaan op het moment drie handreikingen:

  1. De Leidraad afvalstof of product

Deze handreiking geeft algemene richtsnoeren voor de uitleg en toepassing van de begrippen ‘afvalstof’, ‘(voortgezet) gebruik’, ‘bijproduct’ en ‘einde-afvalstatus’.

  1. De Handreiking onbehandeld hout
  2. De Handreiking plantaardige productieresiduen die toegepast worden als diervoeder

Handreiking onbehandeld hout

De Handreiking onbehandeld hout (pdf, 160 kB) beoogt het bevoegd gezag, bedrijven of particuliere gebiedsbeheerder handvatten te bieden bij het beoordelen of sprake is van geen sprake is van 'zich ontdoen' van hout dat vrijkomt bij velling of snoei van bomen. Ook bevat de handreiking een checklist voor toezichthouders om in de praktijk snel te beoordelen of aannemelijk is dat er bij het onbehandeld hout geen sprake is van een afvalstof. Deze handreiking van november 2022 vervangt de 'Handreiking onbehandeld hout' van 12 oktober 2017.

Handreiking plantaardige productieresiduen met toepassing diervoeder

In de Handreiking plantaardige productieresiduen met toepassing diervoeder (pdf, 249 kB) wordt omschreven hoe beoordeeld kan worden of een plantaardig productieresidu afkomstig van de levensmiddelenindustrie toegepast als diervoeder een bijproduct is. Dit aan de hand van de voorwaarden uit artikel 1.1, zesde lid Wet milieubeheer. Daarnaast komt de verhouding diervoeder- en afvalwetgeving aan bod. Ook bevat de handreiking een checklist voor toezichthouders om in de praktijk snel te beoordelen of aannemelijk is dat een plantaardig productieresidu een bijproduct met de toepassing diervoeder betreft.

Gegeven rechtsoordelen

Door het ministerie van IenW zijn rechtsoordelen gegeven waarbij in een specifieke casus het oordeel gegeven is van IenW of een materiaal wel of geen afvalstof is. Het rechtsoordeel is bedoeld als ondersteuning van beoordelingen en besluiten door het bestuursorgaan dat bevoegd gezag is voor activiteiten van het bedrijf. Het rechtsoordeel is geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht en is alleen van toepassing voor de situatie en het bedrijf dat het rechtsoordeel heeft gevraagd.
Op dit moment worden er geen nieuwe verzoeken voor een rechtsoordeel in behandeling genomen door Rijkswaterstaat.
Vanwege het grote aantal verzoeken dat is ingediend, is er niet voldoende capaciteit om nieuwe verzoeken in behandeling te nemen.

Bij wie moet ik nu mijn einde-afvalstatus krijgen?
De bevoegdheid voor de beoordeling of iets afval is of niet ligt bij het bevoegd gezag in het kader van de VTH-taken. Dit is niet gewijzigd. Een rechtsoordeel is slechts een advies vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om bedrijven en bevoegd gezag te ondersteunen bij de beoordeling.

Waarom geeft IenW geen rechtsoordelen meer af?
Deze stelling is niet correct; IenW geeft nog steeds rechtsoordelen af, maar er worden op dit moment geen nieuwe aanvragen meer in behandeling genomen.

Waarom neemt RWS geen aanvragen in behandeling?
Er worden geen nieuwe aanvragen in behandeling genomen vanwege het grote aantal verzoeken dat is ingediend. Hierdoor is er niet voldoende capaciteit om nieuwe verzoeken in behandeling te nemen.

Waar vind ik meer informatie over de beoordeling en bij wie kan ik terecht met vragen over de beoordeling?
Bij vragen over de beoordeling kunt u zich wenden tot het bevoegd gezag.
Daarnaast is er een Leidraad afvalstof of product ontwikkeld waar u meer informatie kunt vinden over de beoordeling. Ook kunt u de webtoets ‘afval of grondstof’ gebruiken.

Gepubliceerde rechtsoordelen

Hieronder vindt u de gepubliceerde rechtsoordelen, onderverdeeld in bijproduct, eindeafval en voortgezet gebruik.

Bijproduct:

Einde-afval:

Voortgezet gebruik:

Delen