Monitoring van zwerfafval in de waterkolom
Er is nog weinig bekend over het gedrag van zwerfafval in de waterkolom. We willen bijvoorbeeld ontdekken hoe plastics zich gedragen in de waterkolom. Zit er een verschil in het soort plastic op verschillende niveaus in de waterkolom? Hoe zwerfafval wordt verplaatst door de rivier hangt van meerdere dingen af. Namelijk van het drijfvermogen, de verhouding tussen oppervlak en het volume van het object, en de omstandigheden van de rivier en het water. Hier willen we met gedegen onderzoek meer over te weten komen zodat we een betrouwbaar beeld kunnen schetsen in de te ontwikkelen monitoringsaanpak.
Aanpak in drie fases
Om tot een structurele monitoringstrategie te komen, volgen we een gestructureerde aanpak per programmaonderdeel. Deze aanpak verloopt via een aantal fasen. Eerst onderzoeken we met pilots welke meettechnieken wel of niet werken. Daarna doen we metingen om een eerste beeld van de situatie te krijgen. Vervolgens onderzoeken we hoe we het beste kunnen monitoren op de lange termijn. De resultaten uit alle drie de fases gecombineerd geven ons antwoorden op de belangrijkste beleids- en beheervragen voor afval in de waterkolom. Door deze resultaten vervolgens te combineren met de resultaten uit de programmaonderdelen zwerfafval op oevers en drijvend aan de oppervlakte ontstaat een passend advies over riviermonitoring aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Fase 1: Methodeontwikkeling
In deze fase zijn we vooral bezig met:
- het (door)ontwikkelen en toepassen van nieuwe technieken en methodologieën voor zwerfafvalmonitoring in de waterkolom;
- het opstellen van meetprotocollen voor monitoring door middel van meten, bewerken, interpreteren en presenteren van gegevens.
Hieronder lees je met welke projecten we bezig zijn:
Projectomschrijving: In deze innovatieve pilot verkennen we de mogelijkheden om plastic te detecteren in de waterkolom door middel van sonartechniek. De testen zijn uitgevoerd in een gecontroleerde testomgeving waarbij stukken plastic zijn losgelaten in stilstaand en afgesloten water. Vervolgens is een drijvende sonar sensor door het water geleid om de plastics te detecteren via puls detectie. De eerste inzichten van de pilot zijn hoopgevend. Plastic kan worden gedetecteerd. De vraag die nu nog verder moet worden onderzocht is of plastic goed genoeg te onderscheiden is van andere materialen zoals zwevend organisch materiaal.
Looptijd: september 2021 - februari 2022
Status: Afgerond
Partner: Noria en Deltares
Link naar het rapport: Verkenning akoestisch monitoren plastic afval in de waterkolom
Projectomschrijving: Tijdens dit project is het afvangen van plastic zwerfafval via eenvoudig te hanteren vangnetten (larvennetten) vanaf een statisch platform onderzocht. Deze proef had tot doel om na te gaan wat de (on)mogelijkheden zijn om op een goedkope, flexibele en snelle wijze metingen te kunnen verrichten van zwerfafval in de waterkolom van verschillende riviertypen in Nederland. Het netvangsysteem bestond uit een drietal puntvormige netten die op verschillende dieptes van de waterkolom hangen. De netten zijn bevestigd aan een verticale hoofdlijn en bevinden zich vlak boven de rivierbodem, in het midden van de waterkolom en net onder het wateroppervlak.
Looptijd: oktober 2021 – maart 2022
Status: Afgerond
Partner: AT-KB
Rapport: Meetsysteem plastic: monitoring plastic in de waterkolom
Fase 2: Testen en toetsen
In deze fase doen we:
- eerste observaties om inzicht te krijgen in de ordegrootte, samenstelling, hotspots en bronnen;
- een nulmeting op de oevers voor de kwantificatie van zwerfafval;
- vergelijken we het oude meetprotocol met het vernieuwde protocol.
Een nulmeting is een belangrijk referentiepunt. Het geeft ons inzicht in hoe we ervoor staan, laat patronen zien en geeft ons de ruimte om bij te sturen waar nodig. Met deze gegevens maken we onze zwerfafvalaanpak zo betrouwbaar en efficiënt mogelijk.
Hieronder lees je met welke projecten we bezig zijn:
Projectomschrijving: In dit project is de voorgestelde aanpak uit fase 1 uitgevoerd middels een eerste jaarmeting. Hierbij is het innovatieve netvangsysteem op grotere schaal - locaties over heel Nederland - én meervoudig toegepast. Daarnaast zijn er experimenten uitgevoerd om de aanpak te optimaliseren waarbij het meetprotocol uit fase 1 is aangescherpt. Onderwerpen die aan bod kwamen zijn: optimale meetlocaties, het aantal benodigde metingen, type meetinstrumenten en analyses van het afgevangen zwerfafval. De resultaten leidden tot aanscherping en aanbevelingen van de aanpak. Tijdens én na het onderzoek zijn verschillende rapportages opgesteld: een verkenning van monitoringsmethoden, een veiligheids- en gezondheidsplan, een meetprotocol, een meetrapport én een uitvoeringsrapportage.
Looptijd: mei 2022 – juni 2023
Status: Afgerond
Partner: Arcadis Nederland, ATKB en Wageningen University & Research
Rapport: Meetsysteem plastic : monitoring plastic in de waterkolom : fase 2
Dit project is gesubsidieerd door het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV).
Fase 3: Integratie en implementatie
In deze fase houden we ons bezig met:
- het toetsen en combineren van de resultaten van de verschillende aandachtsgebieden (oevers, drijvend, waterkolom en technologie);
- het maken van beleidskeuzes op gebied van kosten, efficiëntie en voor een goede implementatie in de werkzaamheden van Rijkswaterstaat;
- het verzamelen en publiceren van data in een openbare database.