Circulair ontwerp
Het lineaire systeem: delven, produceren, gebruiken en afdanken als afval, levert steeds meer problemen op. Aan de ene kant een afvalberg en aan de andere kant stijgende prijzen van schaarser wordende grondstoffen. De economische en milieugevolgen van dit systeem hebben een duidelijke relatie met elkaar, een problematiek die in de circulaire economie centraal staat.
Keuzes in de ontwerpfase
Duurzaam ontwerpen omvat de verduurzaming van bestaande ontwerpen en het ontwerpen van nieuwe, duurzame, producten en diensten. Voor de circulaire economie biedt duurzaam ontwerpen kansen op economisch en milieutechnisch vlak. Keuzes in de ontwerpfase bepalen welke producten en materialen zich op welke manier door de productketen heen bewegen en wat hun impact is. Een groot deel van de uiteindelijke duurzaamheid van een product wordt zo bepaald in de ontwerpfase. Het ligt aan de basis van het goed beheer van producten en materialen.
Stimuleren duurzaam ontwerpen
Rijkswaterstaat werkt met verschillende partijen mee aan initiatieven zoals: de richtlijn Ecodesign, het convenant Meer en Beter Recyclen, het Expertise Centrum Circular Design, het Expertise Centrum Circular Design, Circulair design en Bouw en Circulair design en Kunststof. Lees meer over deze samenwerkingsinitiatieven.
Inspiratiegids en visual circulair ontwerp
In de Circulair ontwerp visual (pdf, 18 MB) is voor u in beeld gebracht wat circulair ontwerpen is, en de relatie met de verschillende aspecten van circulaire economie. Het gaat om nieuwe ontwerpstrategieën, gericht op:
- lang gebruik van producten
- duurzame materiaalkeuze
- het sluiten van de materiaalketen.
De Inspiratiegids circulair ontwerp (pdf, 3.1 MB) presenteert tien uiteenlopende voorbeelden van circulaire producten, die variëren van verpakkingen tot elektronische producten, tot materialen voor in de bouw. Laat u door deze gids inspireren om aan de slag te gaan met de circulaire economie!
In English: Inspiration guide Circular design (pdf, 3 MB)
Vier perspectieven
Er zijn vier perspectieven van duurzaam ontwerpen :
- Productverbetering en -optimalisatie: inzet op producten, processen en materialen die minder energie verbruiken. Het product is een gegeven, bijvoorbeeld kunststof kozijnen van gerecycled materiaal.
- Herontwerp: het product blijft, maar de functie is anders ingevuld. Bijvoorbeeld: van gloeilamp naar led-lamp.
- Functie-innovatie: een ander product vervult de functies duurzamer. Neem de tablet die de laptop vervangt. Hieronder vallen ook oplossingen die functies combineren, zoals een print-kopieer-scan-apparaat-in-één, in plaats van drie apparaten.
- Systeeminnovatie: het product of de functie alleen staat niet meer centraal, maar ook de omgeving ervan en de functie die het vervult.
Het gaat dus om het geheel. Met het bijbehorende businessmodel, maar ook consumentengedrag en regelgeving. Zo kan ook de stimulering van duurzaam verpakken een bijdrage leveren aan het realiseren van een circulaire economie.
Keteninnovatie
Het sluiten van materiaal- en/of productketens kan een belangrijke bijdrage leveren aan het terugdringen van de hoeveelheid huishoudelijk afval en aan het realiseren van een circulaire economie.
Voor keteninnovaties zijn alle stakeholders in de keten relevant: de productontwerpers en producenten, retailers, gebruikers, de inzamelaars en verwerkers van het afval en de productie van secundaire grondstoffen. Daarbij gaat het over het sluiten van de kringloop, maar bijvoorbeeld ook over reparatie en onderhoud.
Voor meer inhoudelijke informatie over individuele ketens zie Afvalstromen.
Kijk ook bij de keteninnovatieprojecten van Nederland Circulair.
Architect Walter Stahel over de circulaire benadering
Niet alleen bedrijven, maar ook overheden moeten bij hun beleidskeuzes rekening houden met de grondstoffenschaarste. Na de financieel-economische crisis in 2008 grepen verschillende landen bijvoorbeeld terug naar een schrootpremie om de economie te ondersteunen. Een mooie illustratie van een goed idee dat slecht uitgevoerd is, aldus Walter Stahel.
(Niet) de beste benadering
'In plaats van mensen 5.000 euro te geven om een acht jaar oude wagen te vervangen door een nieuw exemplaar, was er beter voor een circulaire benadering gekozen’, vertelde de goeroe van de circulaire economie toen aan de volksvertegenwoordigers. ‘Dan geef je hen 5.000 euro om de vervuilende motor te vervangen door een beter exemplaar, of door een motor op aardgas. Maar de industriële economie vereist dat mensen dingen die werken weggooien en nieuwe kopen. Dat is niet de beste benadering.'
Andere mindset
Ook de mindset van de bevolking moet daarom anders, benadrukt Stahel. 'Het is niet omdat ze een bepaald product niet meer willen hebben, dat dit afval is. Mensen moeten ervan bewust gemaakt worden dat ze in dat geval een morele of ethische verplichting hebben om een andere gebruiker of koper te vinden.'
(bron: www.plan-c.eu/econotalks)