Zes adviezen voor succesvolle zwerfafvalactie met bewoners

Hou je eigen plannen voor zwerfafvalacties met bewoners eens tegen het licht daarvan.

1. Zorg dat iemand een succesverhaal over zichzelf kan vertellen. De keuze om wel of niet mee te doen een (zwerfafval)actie berust eigenlijk altijd op de basisvraag: ‘vertel ik hiermee een succesverhaal over mezelf?’. Want dat willen we allemaal nou eenmaal graag. ‘Ik heb peuken geraapt’ lijkt niet meteen een winnend verhaal voor op een feestje of op het werk, maar kan het blijkbaar wel zijn. Speel steeds goed in op hoe het voor jouw doelgroep(en) dat succesverhaal kan zijn; de 5 tips hieronder geven daar aanwijzingen voor.
   
   

   Wageningen Schoon daagde inwoners uit een wereldrecord te zetten

2. Maak het leuk (fun-factor). De peukenactie was een challenge: kunnen we het wereldrecord peuken ophalen vestigen? was de oproep op Facebook. Op het verzamelpunt stonden flinke glazen potten klaar met daarop aangegeven hoe hoog de oogst zou moeten zijn voor dat record. En wie van ons raapt de meeste peuken op? Het gaf – zeker de kinderen - een reden om enthousiast aan de slag te gaan.

3. Zorg dat het doel zinvol voelt voor deelnemers – Prikken om de stad alleen tijdelijk visueel schoon te maken, dat willen maar weinig mensen (meer). Veel mensen gaan wél lopen als hun werk bijdraagt aan het oplossen van een urgenter probleem. Wees dus helder over aan welk zinnig doel je als deelnemer meewerkt, wees daar expliciet in. Bij de aankondiging van de peukenactie stond een korte video waarin iemand overtuigend vertelt hoe beroerd het is dat peuken in de natuur belanden. Maar liefst een derde van al het (micro)plastic in de oceanen is afkomstig van de filters van weggegooide sigaretten. Wegwerpen lijkt hier een ‘onschuldig’ gebaar, maar voor de natuur is het een regelrechte ramp. Peuken rapen is dus de natuur beschermen, of: direct bijdragen aan verminderen van de Plastic Soep.

“Hoe reageerden mensen op de peukenrapers? Meestal heel positief, een enkeling vroeg of ze bezig waren hun taakstraf te voldoen. Maar dat konden ze gelukkig weglachen: ,,We doen het voor Wageningen en voor de wereld.’’
Citaat uit reportage in dagblad De Gelderlander

4. Zorg voor een rolmodel voor je doelgroep. Mensen kijken vooral heel goed naar wat anderen doen, voor ze zelf in actie durven komen: wie waagt zich ook aan zwerfafval ruimen? Op het filmpje met de oproep peuken te komen rapen sprak een stoere jongeman de kijkers toe over zijn missie sigarettenafval te lijf te gaan. In een studentenstad was hij een goed rolmodel. Op Facebook stonden ook foto’s van eerdere acties waar gezinnen met kinderen zwerfafval prikten; het zorgde dat ook die groep zich herkende en kwam opdagen. Bekijk dus of je een ‘gezicht’ kunt vinden bij je actie, passend bij de groep die je wilt aantrekken. Misschien wil de lokale populaire voetballer de aftrap van de actie doen? Of is een van de landelijk bekende Plastic Soep-helden bereid een videoboodschap in te spreken?
   

5. Geef aandacht, beloon. Wie wat doet voor het goede doel, wil dat graag beloond zien. Niet zozeer met cadeaus, maar vooral met aandacht en waardering. Bij de start van de peukenactie was gezorgd voor pers, iemand maakte foto’s, medewerkers van de gemeenten gaven acte de présence, net als de binnenstadsmanager. Wie terugkwam met zijn buit, kon rekenen op een groot compliment en er werd samen geteld hoe groot de oogst was. Ga na welke waardering jouw doelgroep op prijs zou stellen. Misschien is of nog een uur lang samen koffiedrinken of soep eten onder een partytent, op de foto gaan met de lokale voetbalheld, of misschien is een doos aardbeien welkom. De Wageningen-groep werkt vaak samen met lokale horecaondernemers die bijvoorbeeld croissantjes uitdelen voor de deelnemers of koffie en thee met koek serveren.
6. Maak het gezellig. Een voor de hand liggend advies, maar een dat niet te onderschatten is. Maak een actie bewust gezellig, ook al aan het begin (en niet alleen na afloop als beloning): met koffie, thee, royale koeken en een vrolijke toespraak over het doel en met instructies. Hang kleurrijke vlaggen op, kan er een muziekje bij? De gemiddelde mens haakt graag aan bij een ‘feestje’. Kijk ook of je ontmoeting tussen deelnemers kunt stimuleren, verwelkom elke deelnemer actief, koppel ze aan anderen door in groepjes te gaan prikken, of door tafels met stoelen neer te zetten waar gesprekken kunnen ontstaan. Het idee erbij te horen is een belangrijke factor om ergens met plezier op terug te kijken. En om de volgende keer weer terug te komen!

Auteur: Miranda Koffijberg, Communicatiebureau de Lynx in Wageningen. Zij verzorgde in opdracht van Rijkswaterstaat tweemaal het Toepassingstraject ‘Schoon door Participatie’.