Evaluatie Participatie op Schoon levert Den Haag eye-openers op

De gemeente Den Haag valt op met een sterke aanpak voor participatie op schoon. Om het schoongedrag onder bewoners te bevorderen, organiseert het team Participatie & Schoon onder andere Opruimdagen, TrashUre Hunts en broodlessen. Met behulp van gedragsinzichten wilden zij hun aanpak versterken en optimaliseren. Hiervoor werd de voucherregeling Zwerfafval en Gedrag van Rijkswaterstaat ingezet.

Mariska Kien en Stanzi Winkel van adviesbureau Planterra namen de Opruimdagen onder de loep en begeleidden de projectleiders van P&S bij een evaluatie. Coördinerend projectleider van Den Haag, Annelies Wolswinkel-Rebel: “het advies leverde een aantal eyeopeners op”.

Opruimdag_Den_Haag_590x442

Gedrag begrijpen voor grotere effectiviteit

De centrale vraag was: welk gedrag ontstaat en groeit door de inzet van de projecten Participatie & Schoon voor zwerfafval? Annelies: “We willen een beweging krijgen waarin iedereen voelt dat zijn of haar bijdrage telt. We willen beter begrijpen waarom mensen wel of niet betrokken raken en blijven bij het opruimen en schoon houden van de straat. Daarvoor proberen we acties uit waardoor mensen mee gaan doen. Dit noemen we participatie op schoon; dat mensen meedoen of meedenken over een schone stad. Of en wie er mee doet en denkt is relatief makkelijk te meten. En toch hebben we met deze cijfers in de hand niet het idee dat we de kern raken van ons werk. Omdat het uiteindelijk om die beweging gaat, hoe versterken we die met onze participatieactiviteiten? Gaan mensen daadwerkelijk meer doen voor en geloven in een schone stad en in duurzaamheid als gevolg van onze inzet?”

Gedragswiel

Planterra heeft eerst met behulp van haar Gedragswiel in beeld gebracht in hoeverre de projectleiders gedragskennis toepassen. Hieruit bleek dat de projectleiders dit onbewust al veel doen. Maar natuurlijk kan het beter en meer, bijvoorbeeld door gedragskennis ook expliciet te maken in de plannen. Door bewust bepaalde gedragsstrategieën toe te passen, leiden de Opruimdagen tot grotere veranderingen in het schoongedrag. Maar daar bleef het niet bij: na toepassing werden de toegepaste methoden geëvalueerd op hun effectiviteit.

Opruimdagen onder de loep

Vanaf juni 2018 ging Den Haag met Planterra aan de slag met een vervolgopdracht voor de Opruimdagen. Die zijn geëvalueerd, met gesprekken en observaties. Wat heeft deze evaluatie opgeleverd? Annelies: “Vooral een aantal eyeopeners. We realiseerden ons dat je je doelen scherp moet formuleren om effect te bereiken. Daardoor kun je gericht activiteiten inzetten op het veranderen van een bepaald gedrag en bereik je veel meer. Het ligt zo voor de hand, maar juist in het bepalen van doelen steken we vaak te weinig energie. We hebben ook vastgesteld dat we bewust strategieën kunnen inzetten om de aanpak effectiever te maken, bijvoorbeeld door gebruik te maken van wederkerigheid, een persoonlijke benadering en sociale bewijskracht. Wij realiseerden ons bijvoorbeeld dat de koffiekar een meer centrale positie in de aanpak moet krijgen. De kar is namelijk de plek waar wij gesprekken voeren en een bepaald gedrag kunnen stimuleren. Dankzij deze nieuwe inzichten zijn we nu veel beter in staat om bewust gedragskennis toe te passen en om hierop activiteiten te organiseren. De creativiteit hadden we al, en nu beschikken we ook over een methode.”