Olstergaard in Olst-Wijhe: natuurinclusief, circulair en samen met bewoners

De gemeente koos twee hoofdthema’s voor de nieuwe wijk: natuurinclusief en circulair. Een ander belangrijk uitgangspunt was dat ze Olstergaard samen met toekomstige bewoners wilden ontwikkelen. Aafke Kuiper is projectleider bij de gemeente Olst-Wijhe en vertelt dat ze aan het begin wel wat gestoeid hebben met de regels: ‘Hoe ver ga je met verplichtingen? Vooral op het gebied van circulariteit was dat lastig. Aan het begin hadden we een zwarte lijst van materialen die niet gebruikt mochten worden en de eis om gebruikte materialen te registreren bij Madaster. Maar dat bleek voor particulieren eigenlijk niet te doen en dat hebben we daarom losgelaten.’

Loslaten

Uiteindelijk bleek precies in dat loslaten de sleutel te zitten. ‘We hebben het overgelaten aan de eerste groep voorlopers. Die bleken toen meteen zelf over circulaire initiatieven na te gaan denken. Bijvoorbeeld door hout uit de omgeving te willen gebruiken.’ Kuiper merkte dat deze groep hun taak heel serieus neemt.

Wat betreft natuurinclusiviteit waren de eisen van de gemeente wel heel duidelijk. Kuiper: ‘Dat vonden we makkelijker te bepalen.’ De gemeente wil bijvoorbeeld dat de begroeiing in de tuinen streekgebonden is en dat de wijk aantrekkelijk is voor dieren als steenuilen, bosmuizen en egels. ‘Maar omdat we de bewoners dingen opleggen, vonden we dat we als gemeente ook ons best moesten doen. Voor de bouwwegen hebben we stenen hergebruikt die op een andere plek over waren en we hebben vooraf grondonderzoek gedaan. We konden uiteindelijk bijna met een gesloten grondbalans werken.’

‘Het is nu al helemaal bedacht en je zou echt een duurzame beweging op gang kunnen brengen.’

Autoluwe wijk

Ook wat betreft mobiliteit bleek de eerste groep van veertig toekomstige bewoners de lat hoog te leggen. ‘Ze wilden een autoluwe wijk,’ vertelt Kuiper, ‘en wij waren daarin wat conservatiever. Je wilt toch bij je huis parkeren?’ De gemeente liet zich grotendeels overtuigen door de bewoners. Er komen nu twee grote parkeerplaatsen aan de randen. In een klein gedeelte van de wijk kun je nog wel bij het huis parkeren. ‘Voor mindervaliden of bewoners die dat toch graag willen.’

Arbeidsintensief

Het proces is heel anders en ook arbeidsintensiever dan bij traditionele bouwprojecten. Kuiper: ‘Toen ik begon, worstelden we als gemeente met het thema duurzaamheid en wonen. Ik heb contact gezocht met de provincie en wat wij wilden doen, bleek heel goed te passen in hun beleid. Zo kregen we een opstartsubsidie van hen.’ De gemeente hield expertsessies met de provincie. Maar ook met studenten van hogeschool Saxion, die hielpen met het onderzoek naar circulair bouwrijp maken. Het proces met de bewoners kostte de gemeente veel meer tijd dan normaal. ‘Al die avonden, bureaus die meedenken. Het is superleuk en het zorgt voor veel betrokkenheid, maar het kost wel veel uren.’

Pionieren

De gemeente was aan het pionieren en was daar ook helder over tegen de bewoners. ‘We zeiden tegen hen: wij weten het ook niet precies. Het is een proces met hobbels en we hebben jullie nodig.’ Het liefst zou Kuiper het plan dat ze nu ontwikkeld hebben nog tien keer herhalen op ander plekken. ‘Het is nu al helemaal bedacht en je zou echt een duurzame beweging op gang kunnen brengen.’

Maar ze is ook realistisch over de belangstelling voor dit soort projecten. ‘Hier zijn mensen van heinde en verre op af gekomen, die deze manier van bouwen en wonen echt omarmen. Er zijn natuurlijk ook Olst-Wijhenaren die dit fantastisch vinden. Maar de meeste mensen willen gewoon een huis met een aangeharkte tuin. Misschien een standje duurzamer, maar niet zo extreem.’

Mensenwerk

Een enthousiaste en betrokken groep bewoners is onmisbaar, maar dat is volgens Kuiper niet het enige ingrediënt. ‘Het is mede gelukt door het enthousiasme van het projectteam en de wethouder. Met andere mensen zou het een andere wijk zijn geworden. Want het blijft mensenwerk.’