UPV Zwerfafval

Bent u producent van kunststofproducten voor eenmalig gebruik?

Dan is de kans groot dat u vanaf 1 januari 2023 moet voldoen aan de verplichtingen uit de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV). U betaalt daardoor mee aan het inzamelen van het afval en het opruimen van zwerfafval. Ook moet u consumenten aansporen om zwerfafval te voorkomen.

De reden hiervoor is dat de hoeveelheid plastic zwerfafval in oceanen en zeeën steeds meer toeneemt en hiermee ook de schadelijke effecten voor het milieu en de gezondheid. Daarnaast is er economische schade, omdat waardevol materiaal verloren gaat. Ook heeft het gebruik van steeds meer kunststofproducten voor eenmalig gebruik de manier van produceren en consumeren minder efficiënt gemaakt en meer afval opgeleverd.

Wat is een kunststofproduct voor eenmalig gebruik ?

Een kunststofproduct voor eenmalig gebruik is:

Een product dat geheel of gedeeltelijk van kunststoffen is gemaakt en niet werd bedacht, ontworpen of in de handel gebracht om binnen zijn levensduur meerdere cycli te maken door te worden teruggestuurd naar een producent om opnieuw gevuld te worden of opnieuw gebruikt te worden voor het doel waarvoor het gemaakt was.

Een kunststofproduct voor eenmalig gebruik wordt soms ook ‘single-use plastic’ (SUP), ‘wegwerpproduct’ of ‘wegwerpplastic’ genoemd.

Om welke kunststofproducten gaat het?

De UPV is bedoeld voor kunststofproducten voor eenmalig gebruik die veel in het zwerfafval worden gevonden. De UPV geldt daarom alleen voor producenten die de volgende producten in de handel brengen:

kunststofverpakkingen voor eenmalig gebruik

• voedselverpakkingen
• drankverpakkingen en drankflessen van maximaal 3 liter
• drinkbekers
• zakjes en wikkels
• lichte draagtassen

Andere soorten kunststofproducten voor eenmalig gebruik

• ballonnen
• vochtige doekjes
• tabaksproducten met filter en losse filters

Individueel of collectief aan de regels voldoen?

De UPV-verplichtingen gelden voor elke individuele producent.

U kunt er ook voor kiezen om samen met andere producenten aan de verplichtingen te voldoen, bijvoorbeeld om financiële en organisatorische schaalvoordelen. Dit kunt u doen door aan te sluiten bij een producentenorganisatie. Deze producentenorganisatie voldoet dan voor u aan de verplichtingen.

Voor alle verpakkingen – dus ook kunststofverpakkingen voor eenmalig gebruik – heeft één producentenorganisatie een ‘algemeen verbindend verklaring’ (AVV): Stichting Afvalfonds Verpakkingen Dit betekent dat deze organisatie onder meer het melden, de verslaglegging en het afvalbeheer regelt. Individuele producenten moeten verplicht een afvalbeheerbijdrage betalen aan de producentenorganisatie.

Zie de pagina Geldende Avv's.

Voor alle andere soorten kunststofproducten voor eenmalig gebruik is er géén producentenorganisatie met een AVV aangewezen. Dit betekent dat deze producenten individueel moeten voldoen aan de UPV-verplichtingen. Ook kunnen zij collectief eraan voldoen zónder dat er één producentenorganisatie met een AVV is aangewezen.

Welke regels gelden er voor u?

Betalen voor opruimen

U betaalt voor ieder product dat u in de handel brengt een vast bedrag. De prijs verschilt per product. De overheid doet iedere 4 jaar onderzoek naar de kosten die gebiedsbeheerders maken om het zwerfafval op te ruimen (kostenonderzoek). Ook wordt de bijdrage van producenten bepaald op basis van de samenstelling van het zwerfafval (samenstellingsonderzoek) en het aantal producten dat in de handel is gebracht.

Er wordt gewerkt met betaling achteraf. Vanaf 2023 gaat de verplichting in, maar pas in augustus 2024 betaalt u voor de eerste keer. In 2023 wordt een proefberekening van de bijdrage gemaakt, zodat u voor 2024 weet welke kosten u ongeveer kunt verwachten.

Bewustmaking van consumenten

Als producent moet u consumenten aanzetten om uw product na gebruik op de juiste manier weg te gooien of afval te voorkomen, zodat het geen zwerfafval wordt en het een negatieve invloed kan hebben op het milieu. U kunt hen daarbij ervan bewustmaken dat deze producten niet afbreken in het milieu en problemen kunnen veroorzaken in de riolering als het verkeerd wordt weggegooid.

Hiervoor stelt u elke 3 jaar een plan op voor bewustmakingsmaatregelen die u gaat uitvoeren. In het plan moet in elk geval staan hoe en waar uw product zwerfafval wordt en welke schade in het milieu door het afgedankte product kan ontstaan. Uw maatregelen moeten voorkomen dat de producten op bepaalde plekken zwerfafval worden. Zij moeten bijdragen aan gedragsverandering van de consument. Er is veel vrijheid bij de invulling van deze maatregelen.

Deze verplichting geldt niet voor producenten van tabaksproducten met filter of losse filters. Voor die productgroep verzorgt de overheid de bewustwording van consumenten.

Eenmalig melden

U moet zich binnen 6 weken melden nadat een UPV op u van toepassing is geworden.

Dit betekent dat u zich in principe tussen 1 januari 2023 en 12 februari 2023 moest melden als u op 1 januari 2023 producent bent van een van de categorieën ‘Andere soorten kunststofproducten voor eenmalig gebruik’. Deze meldingstermijn is verlengd tot ten minste 12 april 2023.

Het gaat om de volgende producten:

• tabaksproducten met filter of losse filters
• ballonnen
• vochtige doekjes

Als u na 1 januari 2023 een van deze kunststofproducten voor eenmalig gebruik in de handel brengt, dan heeft u eveneens zes weken de tijd om melding te doen, gerekend vanaf de dag dat de UPV op u van toepassing is geworden.

Jaarlijks verslag

Iedere producent die melding heeft gedaan moet vervolgens ieder jaar verslag uitbrengen.

Dit betekent dat u in 2023 vóór 1 mei en de jaren daarna vóór 1 april verslag moet doen over hoe u de UPV-verplichtingen nakomt en hoeveel producten u in de handel heeft gebracht in het voorgaande kalenderjaar.

Vanaf 2024 wordt op basis van de verslagen de financiële bijdrage berekend. Voor het jaar 2023, dus het verslag over het jaar 2022, wordt op basis van de verslagen een proefberekening gemaakt. Binnenkort volgt op deze website het verplicht te gebruiken format voor de verslaglegging.

Als u collectief aan de UPV-verplichtingen voldoet, bijvoorbeeld via een producentenorganisatie, dan is de uiterste indieningsdatum 1 augustus.