Pilotprojecten tonen aan: kunststof hergebruiken werkt

Doordat steeds meer gemeenten plastic inzamelen uit de PMD-kliko's (Plasticverpakkingen, Metaalverpakkingen en Drankkartons), komt er meer en meer kunststofafval beschikbaar. De uitdaging is de afzet van deze grondstoffen. 'Het project Kunststof Verpakkingsafval als Grondstof draait erom, vraag en aanbod beter op elkaar te laten aansluiten'.

Gijs Langeveld, een van de projectleiders van het KVG-project, namens Rijkswaterstaat

Dat zegt Gijs Langeveld, werkzaam voor Rijkswaterstaat en een van de projectleiders. 'Dit tweejarige project richt zich op innovaties binnen de recycling, zodat je meer kunt met het kunststofrecyclaat. En – minstens zo belangrijk – dat inkopers, producenten en merkeigenaren vaker vragen naar kunststofrecyclaat en het beter kunnen inzetten.' Uit het project blijkt onder andere dat gemeenten kunnen profiteren door er bijvoorbeeld geleiderails of tiny buildings van te (laten) maken. Bovendien kunnen gemeenten mogelijke weerstand van burgers tegen recycling weerleggen door hen te laten zien dat kunststofrecycling wel degelijk zinvol is en concreet iets oplevert.

Het project is gefinancierd door de Stichting Afvalfonds. Voor de uitvoering tekenden naast Rijkswaterstaat het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, MVO Nederland (beweging van ondernemers in de nieuwe economie) en innovatiecentrum Polymer Science Park. Alles over het project is te vinden op kunststofhergebruiken.nl. Het startte met een marktverkenning. En mondde uit in 15 pilots die inzoomen op zaken als de geur van tweedehandskunststof, de angst voor vastlopende machines als je met vervuild recyclaat gaat werken of de psychologie van de inkoper die gehecht is aan de uitstraling en hygiëne van nieuw kunststof.

Langeveld legt uit hoe plasticrecycling in zijn werk gaat. 'Je koopt producten in de supermarkt en gooit de verpakkingen weg, ofwel in de PMD-kliko, ofwel bij het restafval als de gemeente werkt met nascheiding. De gemeente haalt het huishoudelijk afval op en brengt het naar een afvalverwerker. Die sorteert uit, hakt de kunststoffen klein tot snippers, wast ze en smelt ze om tot korrels: kunststofrecyclaat ofwel granulaat, in verschillende fracties. Die fracties gaan naar de industrie, die er weer nieuwe verpakkingen of producten van maakt.'

De drie belangrijkste kunststoffracties zijn polypropeen (PP), polyetheen (PE) en polyethyleentereftalaat (PET). Daarnaast zijn er nog wat kleine kunststoffracties. 'Hoe zuiverder je kunt sorteren, hoe beter', zegt Langeveld. 'PE bij PE, PP bij PP, enzovoort. Je houdt een restmixkunststoffractie over. In vaktaal: DKR 350.' DKR 350 is een restmix van kunststofafval die overblijft nadat alle goed en makkelijk bruikbare plastics ertussenuit zijn gefilterd. Die restmix kent nog weinig toepassingen, mede omdat de eigenschappen ervan veranderlijk zijn.

Henk-Jan Regeling, senior business development manager, De Groot Vroomshoop

Stortbuien die als gevolg van klimaatverandering steeds vaker voorkomen, verhogen de kans op wateroverlast in steden. Steeds meer gemeenten verplichten hun inwoners het regenwater op hun eigen perceel op te vangen en te bergen. Een van de pilots richtte zich op de ontwikkeling van een infiltratiefundering gemaakt uit huishoudelijk verpakkingsafval. Het gaat om grote bakken, waarbij stabiliteit, stevigheid en uithoudingsvermogen essentieel zijn. Restmixkunststoffen hebben de naam van slechte kwaliteit te zijn. 'Met enkele antioxidanten hebben we de levensduur van post-consumer recyclaat sterk verlengd', zegt Henk-Jan Regeling van De Groot Vroomshoop. 'Het werkt om bij elkaar te gaan kijken. Dan groeit het enthousiasme. Sommige partijen waren eerst wat sceptisch over wat een ander kan en wat het materiaal zou kunnen. Door elkaar te bezoeken werd die twijfel weggenomen. Het toepassingsgericht denken met elkaar is daarin belangrijker dan te kijken naar productspecificaties.' De pilot leidde tot een geslaagd concept, klaar om verder te vermarkten. De pilotpartners zien nog meer toepassingen voor zich, zoals vloerplaten voor stallen.

Bram Peters, directeur-grootaandeelhouder Save Plastics

In een andere pilot ontwikkelde het bedrijf Save Plastics een stalen frame met een omhulsel van restmixkunststof voor tiny buildings. 'Kunststof materiaal is slap, maar dit moet je juist omdenken. Maak er een kwaliteit van', zegt directeur Bram Peters van Save Plastics. Zo werd een interessant design geboren met ronde vormen.Het materiaal blijkt bestand te zijn tegen weer en wind en een hoge isolatiewaarde te hebben. 'Als je erin kunt wonen, dan kun je dus álles met gerecycled kunststof', is de conclusie van Peters.

'Enorm hoopgevend'

'Ik vind het enorm hoopgevend', blikt Langeveld terug op alle pilots. 'Ik merk dat producenten, inkopers, vertegenwoordigers van grootwinkelbedrijven, merkeigenaren en importeurs zich er ontzettend van bewust zijn dat ze de kunststofketens moeten sluiten. Het gaat in stappen en kost tijd. Maar het gaat hard. Uit de pilots blijkt dat er nu nog dingen niet goed gaan die waarschijnlijk al over drie jaar zijn opgelost. Vergis je niet: met PMD inzamelen zijn we pas zeven jaar geleden begonnen. Soms zit 'm de winst in minder verpakkingsmateriaal gebruikten, soms in meer en beter recyclen en soms in het verpakkingsontwerp aanpassen.'

'Het gaat hard. Er gaan nu nog dingen niet goed die waarschijnlijk al over drie jaar zijn opgelost'

De 15 pilotdeelnemers en het team hebben mooie resultaten geboekt, concludeert Langeveld. 'Dan denk ik niet alleen aan de marktverkenning, de factsheets en de rapporten met opgehaalde kennis, maar ook aan de daadwerkelijk gerealiseerde producten.' Eind 2019 is het rapport Tweede levens van kunststofverpakkingen – lessen uit de praktijk opgeleverd. 'Komende periode gaan we kijken in hoeverre we de resultaten van de pilots kunnen brengen naar bijeenkomsten met meer ondernemers, zodat ze van elkaar kunnen leren. Een community of practice.' Langeveld vertelt dat hij de wereld een stukje mooier wil maken. 'Met name voor mijn twee dochters. Als we enkele van deze pilots kunnen opschalen naar grootschalige toepassing, heeft dat een enorme impact en kan er echt iets veranderen.'

Dit artikel gaat over mechanische plasticrecycling. Aanvullend daarop is chemische recycling mogelijk: pyrolyse. Letterlijk betekent pyrolyse: ontleden met vuur. 'Er zijn verschillende vormen van', weet Langeveld. 'Ofwel kunststofafval terugbrengen tot polymeren voor nieuwe kunststoffen. Ofwel kunststofafval reduceren tot ruwe olie, bijvoorbeeld voor benzine of diesel. In Nederland is pyrolyse op de korte termijn geen oplossing, omdat we kunststofafval rechtstreeks verbranden waarbij we elektriciteit en warmte opwekken. Maar voor bepaalde toepassingen, bepaalde deelstromen of bepaalde landen kan pyrolyse, zeker op de langere termijn, wel toegevoegde waarde hebben. Kunststofafval terugbrengen tot polymeren heeft waarschijnlijk wel toekomst in Nederland.'