Waarom gedragsverandering?

Gedragsmaatregelen per productgroep

Hoe concreter het doelgedrag en de doelgroep, hoe effectiever de maatregelen. Binnen Circulair Doen werken het ministerie van IenW en Rijkswaterstaat (RWS) daarom specifieke gedragsmaatregelen uit voor de sectoren: textiel, meubels en elektronische en elektrische apparaten. Zo werkten zij in 2024 concrete gedragsmaatregelen uit voor de textielsector binnen het Beleidsprogramma textiel 2025-2030. Een van de maatregelen binnen dit programma is de gedragstraining Mijn Stijl iD die is ontwikkeld in samenwerking met Milieu Centraal.

De belangrijkste richtinggevende onderzoeken bij het zoeken naar gedragsmaatregelen per productgroep zijn: het basisonderzoek Onderzoek circulair gedrag en de Monitor van Duurzaam Leven 2023 | Milieu Centraal.

Productgroepoverstijgende maatregelen

Binnen deze lijn werken IenW en RWS overkoepelende maatregelen uit die de overheid kan nemen om een circulaire levensstijl bij burgers gemakkelijker te maken. Maatregelen die zij verkennen zijn onder andere:

• Het ontwikkelen van een positief verhaal over het langer met bestaande spullen doen en het kopen van minder nieuwe spullen
• Een verbod op reclame voor ‘wegwerpproducten’
• Het onderzoeken van circulaire alternatieven voor winkels in de binnenstad. Veel van de maatregelen die zij verkennen, bouwen voort op het onderzoek van Berenschot Van Groei naar Bloei.  Daarnaast ging in 2024 de stimuleringscampagne Zet Ook De Knop Om live. Deze campagne stimuleert het verlengen van de levensduur van spullen.

Implementatie van gedragsmaatregelen samen met (mede)overheden en bedrijven

Overheden en bedrijven spelen een belangrijke rol bij het implementeren van gedragsmaatregelen die circulair gedrag van burgers stimuleren. Om hen hierbij te ondersteunen test RWS samen met gemeenten een aantal maatregelen in de praktijk. Welke dit zijn lees je hieronder. De onderzoeksresultaten, praktische inzichten en kant-en-klare toolboxen delen we op de site waar je nu naar kijkt.

De maatregelen die we in 2025 testen

1. Reparatievouchers voor elektronica
   Heeft een gemeentelijke reparatiebonus (tot €100) voor elektronica effect op reparatiegedrag en vermindert het de aankoop van nieuwe apparaten? En hoe kun je dit als gemeenten opzetten?
2. Minder kopen in winkelstraten
   Wat is het effect van gedragsinterventies in een winkelstraat gericht op alternatieve consumptie en minder kopen?
3. Deel- en leenplatforms stimuleren
   Helpt het stimuleren van deel- en leenplatforms daadwerkelijk bij het verminderen van de aanschaf van nieuwe elektronica? En wat is de aanjagende rol van gemeenten hierbij?
4. Verbod op reclame voor vervuilende producten
   Wat is het gedragseffect van een lokaal reclameverbod op vervuilende producten? Hoe voer je dit uit als gemeente?
5. Meubelpaspoort voor tweedehands meubels
   Wat is het effect van een meubelpaspoort op de verkoop van tweedehands meubels? Verlaagt dit de drempel om circulaire meubels te kopen als je de geschiedenis van dit meubel kunt zien? Hoe kan een gemeente dit samen met lokale aanbieders en circulaire ambachtscentra inzetten?
6. CE-narratief
   Wat is een aansprekend CE-verhaal dat je als gemeenten kunt gebruiken in je beleidsstukken? Hoe ziet de Circulaire Economie er in 2030 en 2050 uit en welke aansprekende beelden kun je nu al meegeven in je interne organisatie en aan je inwoners?