UPV wegwerpplastic


Bent u producent van kunststofproducten voor eenmalig gebruik?

Dan bent u verantwoordelijk voor de door u in de handel gebrachte wegwerpplastic, wanneer het afval is geworden. Dat betekent dat u meebetaalt aan het afvalbeheer van wegwerpplastic. De regelgeving hiervoor heet ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ (UPV).

Het doel van de UPV is: wegwerpplastic inzamelen en zwerfafval opruimen. Ook moet u consumenten aansporen om zwerfafval te voorkomen.

De reden hiervoor is dat de hoeveelheid plastic zwerfafval in oceanen en zeeën steeds meer toeneemt. En hiermee ook de schadelijke effecten voor het milieu en de gezondheid. Daarnaast is er economische schade, omdat waardevol materiaal verloren gaat. Bovendien leidt het gebruik van steeds meer wegwerpplastic (naast meer afval) tot een minder efficiënte manier van produceren en consumeren.

Producten die binnen de UPV vallen

Een kunststofproduct voor eenmalig gebruik is:

"Een product dat geheel of gedeeltelijk van kunststoffen is gemaakt en niet werd bedacht, ontworpen of in de handel gebracht om binnen zijn levensduur meerdere cycli te maken door te worden teruggestuurd naar een producent om opnieuw gevuld te worden of opnieuw gebruikt te worden voor het doel waarvoor het gemaakt was."

Een kunststofproduct voor eenmalig gebruik wordt ook wel genoemd:

‘single-use plastic’ (SUP), ‘wegwerpproduct’ of ‘wegwerpplastic’.

De UPV is bedoeld voor wegwerpplastic dat veel in het zwerfafval belandt. De UPV geldt daarom alleen voor producenten die de volgende producten in de handel brengen:

  • kunststofverpakkingen voor eenmalig gebruik:
    • voedselverpakkingen
    • drankverpakkingen en drankflessen tot 3 liter
    • drinkbekers
    • zakjes en wikkels
    • lichte draagtassen
  • andere kunststofproducten voor eenmalig gebruik:
    • ballonnen
    • vochtige doekjes
    • tabaksproducten met filter en losse filters

Voor wie de verplichtingen gelden

Biedt u beroepsmatig kunststofproducten voor eenmalig gebruik of gevulde kunststofproducten voor eenmalig gebruik voor het eerst op de Nederlandse markt aan? Dan bent u een ‘producent’ van deze producten en moet u voldoen aan de UPV-verplichtingen. De gebruikte verkooptechniek is daarbij niet relevant, ook het online aanbieden valt eronder. Ook als u kunststofproducten voor eenmalig gebruik of gevulde kunststofproducten voor eenmalig gebruik importeert en daarna in Nederland voor het eerst aanbiedt, bent u producent.

Voor het eerst op de markt aanbieden wordt ook wel ‘in de handel brengen’ genoemd. Het maakt daarbij niet uit aan wie u het product voor het eerst aanbiedt. Dit kan bijvoorbeeld een ander bedrijf zijn dat het doorverkoopt, zoals een winkelier. Of aan een eindgebruiker, zoals een consument of een bedrijf.

Wie de verplichtingen precies heeft staat beschreven in artikel 1 van het Besluit kunststofproducten voor eenmalig gebruik.

Een 'producent' is:

  • elke in Nederland gevestigde natuurlijke of rechtspersoon die beroepsmatig, ongeacht de gebruikte verkooptechniek, kunststofproducten voor eenmalig gebruik vervaardigt, vult, verkoopt of invoert en in Nederland kunststofproducten voor eenmalig gebruik of gevulde kunststofproducten voor eenmalig gebruik in de handel brengt, of
  • elke in het buitenland gevestigde natuurlijke of rechtspersoon die beroepsmatig rechtstreeks kunststofproducten voor eenmalig gebruik of gevulde kunststofproducten voor eenmalig gebruik in Nederland verkoopt aan eindgebruikers, door overeenkomsten op afstand uitvoert.

Nakomen verplichtingen: individueel of collectief

Als individuele producent moet u voldoen aan de UPV-verplichtingen. Zoals de meldingsplicht en het organiseren van het afvalbeheer van uw kunststofproducten voor eenmalig gebruik. Omdat dit niet eenvoudig te regelen is, kunt u dit ook samen met andere producenten doen, door een producentenorganisatie te beginnen. Dit heeft grote financiële en organisatorische voordelen.

Bestaat er al een producentenorganisatie?

Dan kan u zich daarbij aansluiten. Deze producentenorganisatie voldoet dan voor u aan de verplichtingen, zoals bijvoorbeeld:

  • de melding doen
  • de inzameling van het afval organiseren
  • zorgen dat er voldoende en goed wordt voorbereid voor hergebruik en gerecycled.
  • de jaarlijkse verslaglegging

Hiervoor betaalt u aan de producentenorganisatie een bijdrage.

Is er een producentenorganisatie voor uw product?

Voor de productgroepen ballonnen, vochtige doekjes en tabaksproducten met filter en losse filters is er nu géén producentenorganisatie actief.

Dit betekent dat u als 'producent' van deze producten individueel moet voldoen aan de UPV-verplichtingen. Of u kunt een producentenorganisatie oprichten, om dan met andere producenten collectief aan de verplichtingen te voldoen.

Voor verpakkingen is een 'algemeen verbindend verklaring' (AVV) afgegeven voor het UPV-systeem van producentenorganisatie Verpact (voorheen Afvalfonds Verpakkingen).  Dat betekent dat Verpact namens u en de andere producenten collectief aan de UPV-verplichtingen voldoet. U betaalt de producentenorganisatie daarvoor een afvalbeheerbijdrage.

Neem contact op met Verpact, zodat u bij hen bekend bent en u weet hoe zij de UPV-verplichtingen voor u naleven.

Bekijk de AVV verpakkingen voor meer informatie. Zie ook de pagina UPV verpakkingen.

Verplichtingen in het kort:

1. Melden

Biedt u ballonnen, vochtige doekjes of tabaksproducten met filter of losse filters voor het eerst op de markt aan? Dan bent u ‘producent’ van deze producten en moet u zich via deze website melden.

U heeft 6 weken de tijd om het meldingsformulier in te vullen, vanaf de dag waarop de regels voor u gelden. 

Let op: Als u zich aansluit bij een producentenorganisatie verzorgt deze producentenorganisatie voor u de melding en de andere UPV-verplichtingen.

Zie de pagina Melders vochtige doekjes, ballonnen en sigaretten voor een overzicht van de bedrijven die zich gemeld hebben.

Melding indienen

Kies het relevante meldingsformulier:

Mail het formulier naar producentenverantwoordelijkheid@rws.nl. Of stuur een papieren versie naar:

Rijkswaterstaat, Afdeling Circulaire Economie & Afval (LOAC), t.a.v. Team UPV postbus 2232, 3500 GE Utrecht

Ook voor vragen over de melding kunt u contact opnemen via bovenstaand e-mailadres.

2. Betalen voor opruimen

U betaalt voor ieder product dat u in de handel brengt een vast bedrag. De prijs verschilt per product. De overheid doet iedere vier jaar onderzoek naar de kosten die gebiedsbeheerders maken om het zwerfafval op te ruimen (kostenonderzoek). De hoogte van de bijdrage hangt ook af van de samenstelling van het zwerfafval (samenstellingsonderzoek) en het aantal in de handel gebrachte producten.

U betaalt deze bijdrage achteraf. Vanaf 2023 geldt de verplichting, maar in augustus 2024 betaalt u voor de eerste keer.

Met de proefberekening ziet u welke kosten u in 2024 ongeveer kunt verwachten. Zie voor meer informatie:

Hoe wordt de vergoeding voor gebiedsbeheerders en de bijdrage van de producenten berekend?

3. Bewustmakingsplan

Als producent is het uw verantwoordelijkheid om consumenten te stimuleren om uw product na gebruik op de juiste manier weg te gooien. Zodat het geen zwerfafval wordt en het een negatieve invloed kan hebben op het milieu. U kunt hen informeren dat deze producten niet afbreken in het milieu en/of bij verkeerd weggooien problemen kunnen veroorzaken in het riool.

Let op: deze verplichtingen gelden niet voor producenten van tabaksproducten met filter of losse filters. Voor die productgroep verzorgt de overheid de bewustmaking van consumenten.

Elke drie jaar een plan

Hiervoor maakt u elke drie jaar een plan met bewustmakingsmaatregelen, die moeten voorkomen dat de producten op bepaalde plekken zwerfafval worden. Er is veel vrijheid bij de invulling van de maatregelen. In het plan moet in elk geval staan:

  • hoe uw product zwerfafval wordt
  • waar uw product zwerfafval wordt
  • welke schade aan het milieu kan ontstaan door het afgedankte product
  • hoe u de maatregelen tot nu toe heeft uitgevoerd
  • hoe effectief de maatregelen waren.

Uw maatregelen moeten bijdragen aan gedragsverandering van de consument. Zie voor de vereisten voor het plan artikel 3.3 van de Regeling kunststofproducten voor eenmalig gebruik.

Het indienen van een bewustmakingsmaatregelenplan is verplicht in 2026, 2029, 2032, etc. Lever het plan in die jaren vóór 1 augustus in.

Bewustmakingsplan indienen

Mail uw plan naar producentenverantwoordelijkheid@rws.nl. Of stuur een papieren versie naar:

Rijkswaterstaat, Afdeling Circulaire Economie & Afval (LOAC), t.a.v. Team UPV, postbus 2232, 3500 GE Utrecht

Ook voor vragen over het bewustmakingsplan kunt u of de producentenorganisatie mailen naar bovenstaand e-mailadres.

4. Jaarlijks verslag

Iedere producent die zich bij ons meldt, moet vervolgens jaarlijks vóór 1 april een verslag bij ons indienen. Daarin beschrijft u hoe u de UPV-verplichtingen nakomt, en hoeveel producten u het voorgaande kalenderjaar in de handel bracht.

Let op: Als u zich aansluit bij een producentenorganisatie, verzorgt die organisatie voor u de verslaglegging en de andere UPV-verplichtingen.

Voor producentenorganisaties is de uiterste indieningsdatum elk jaar 1 augustus.

Verslag indienen

Gebruik hiervoor de volgende formulieren:

Verslagleggingsformulier ballonnen (docx, 331 kB)

Verslagleggingsformulier vochtige doekjes (docx, 366 kB)

Verslagleggingsformulier tabaksproducten met filter of losse filters (docx, 158 kB)

Mail uw formulier naar producentenverantwoordelijkheid@rws.nl. Of stuur een papieren versie naar:

Rijkswaterstaat, Afdeling Circulaire Economie & Afval (LOAC), t.a.v. Team UPV, postbus 2232, 3500 GE Utrecht

Ook voor vragen over het verslag kunt u of de producentenorganisatie mailen naar bovenstaand e-mailadres.

Minder wegwerpplastic

De Europese richtlijn Single Use Plastics (SUP) heeft als doel de impact van wegwerpplastic op het milieu verminderen en meer plastic hergebruiken en recyclen. Daarom betalen klanten van afhaal- en bezorglocaties en supermarkten sinds 1 juli 2023 voor wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten of maken gebruik van een herbruikbaar alternatief. Voor consumptie op locatie zijn sinds 1 januari 2024 wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten verboden.

Alle productgroepen: