Missie-gedreven innovatie systeem (MIS)

De Universiteit van Utrecht ontwikkelde een model waarmee de status van bepaalde duurzaamheidstransities in kaart kunnen worden gebracht. Met behulp van dit zogeheten missie-gedreven innovatie systeem is in 2020 een analyse gemaakt voor circulair textiel. Het resultaat: in de sector circulair textiel ligt de focus voornamelijk op hergebruik (tweedehands) en recycling. Andere onderwerpen, zoals circulair ontwerp, preventie en reparatie, komen nog nauwelijks aan bod. Tijd voor actie!

Om circulaire transities te kunnen monitoren, ontwikkelde de Universiteit Utrecht (UU) een raamwerk waarmee we technologische en sociaaleconomische veranderingen kunnen volgen. Dit missie-gedreven innovatie systeem (MIS) bestaat uit actoren die actief bijdragen aan vernieuwing en een institutionele structuur die medebepalend is voor wat die actoren willen, mogen en kunnen. Bij een MIS-analyse staat een maatschappelijke uitdaging of een missie centraal, zoals de transitie naar circulair textiel.

Hoe staan we ervoor?

In 2020 wees een MIS-analyse uit dat het innovatiesysteem voor tweedehands kleding in het algemeen goed functioneert en weinig obstakels kent. Maar het systeem rond recycling kent drie belangrijke belemmeringen, zowel op het gebied van mechanische als chemische recycling.

  • De ontwikkeling van textielrecycling is versnipperd door gebrek aan coördinatie.
  • Zowel de technologische innovatie als de investering in opschaling verlopen traag, met name omdat de vraag vanuit de textielindustrie achterblijft. Die industrie wacht op een passend aanbod van kwalitatieve materialen met gerecyclede grondstoffen en volume voor een aanvaardbare prijs.
  • Deze achterblijvende vraag zorgt aan de kant van de recyclaars voor onzekerheid en een te hoog risico voor investeringen in recycling technologie.

Vraag en aanbod blijven hierdoor uit. In de analyse heet deze situatie een ‘waiting game’: een impasse die enkel door wederzijdse acties doorbroken kan worden.

Hoe werkt zo’n missie-gedreven innovatie systeem?

Een MIS-analyse kan zo’n waiting game doorbreken. Want als een innovatiesysteem goed functioneert dan leidt dit tot veel innovatieve activiteit. Zo komt verandering bijvoorbeeld in de eerste plaats tot stand door de inbreng van een groot aantal spelers. Voor een succesvolle ontwikkeling en verspreiding van die verandering zijn specifieke processen nodig. In bijgaand model zijn die processen weergegeven als functies van het innovatiesysteem. Daarbij gaat het om de volgende functies:

F1. Experimenteren door ondernemers. Ondernemers, zowel MKB’ers als grote bedrijven, spelen een cruciale rol door nieuwe technologie te verkennen, nieuwe ontwerpen te maken, te investeren in technologie en de opschaling daarvan.

F2. Kennisontwikkeling. Voor innovatie zijn nieuwe technologieën en producten, regels en de markt nodig.

F3. Kennis verspreiding. Voor verandering is toegang tot kennis en kennisuitwisseling tussen betrokken partijen nodig. Zowel tussen ondernemers onderling, als met kennisinstellingen, NGO’s, overheden en organisaties met kennis van consumentengedrag.

F4. Directionaliteit. Om richting te geven aan het zoekproces is consensus over het probleem (de missie) en de bijbehorende veranderingen en oplossingen nodig.

F5. Marktcreatie. Bedrijven en consumenten zijn momenteel gericht op het huidige aanbod. Bedrijven moeten meer moeite doen om consumenten te interesseren voor circulaire producten.

F6. Mobiliseren van middelen. Om te innoveren zijn middelen nodig, zowel financieel als menselijk kapitaal.

F7. Tegengaan van weerstand. Vernieuwing roept doorgaans weerstand op omdat het inspanning vergt. Ook kunnen commerciële belangen meewegen om een bestaande situatie in stand te houden. Deze weerstand dient verzwakt te worden.

F8. Druk op het huidige regime. Het is noodzakelijk ruimte te creëren voor de opkomst van de nieuwe circulaire trajecten.

F9. Coördinatie. Goede afstemming van problemen, oplossingen en de interacties tussen de innovatietrajecten zal de transitie naar een circulaire economie versnellen.

Visuele weergave van het Missie-gedreven innovatiesysteem raamwerk
Bron: Het Missie-gedreven Innovatiesysteem: Uitbreiding ‘Technologisch Innovatie Systeem’-raamwerk ter monitoring van de Circulaire Economie’. R. Elzinga, S.O. Negro, M. J. Janssen, J. H. Wesseling & M.P. Hekkert., 2020

De resultaten

De recyclaars en de textielbedrijven die respectievelijk het aanbod en de vraag binnen de circulaire textieltransitie vertegenwoordigen, houden elkaar vast in een impasse. Het is tijd om elkaar te vinden en gezamenlijk naar oplossingen te zoeken die beide partijen verder brengen. Er zijn al partijen die op die manier werken en vooruitgang boeken. Kijk maar eens bij:

  1. Denim Deal
  2. Ronde tafel chemische recyling DCTV
  3. Worn to reborn